I. Kotły na paliwo stałe

Do grupy tej zaliczymy kotły spalające np. miał, koks czy ekogroszek, torf, węgiel brunatny, a także opalane drewnem. O wyborze tego typu ogrzewania decydują na ogół względy finansowe – zarówno urządzenia, jak i paliwo są jeśli nie tanie, to w cenie akceptowalnej dla rodziny o dochodach na poziomie średniej krajowej. Jednakże decyzja o zasilaniu instalacji paliwem stałym pociąga za sobą konieczność budowy pomieszczenia, w którym zostanie zlokalizowany kocioł i przechowywane będzie paliwo. Dom musi być też wyposażony w odpowiedni komin odprowadzający produkty spalania. Ponadto kocioł na paliwo stałe wymaga systematycznej obsługi – w zależności od rodzaju należy go załadować od kilku razy na dobę do nawet raz na kilka dni.

Zanim wybierzemy kocioł, musimy zdecydować, czym będziemy go opalać. Urządzenie dedykowane jest konkretnemu paliwu podstawowemu o określonej kaloryczności; wskazane przez producenta paliwo zastępcze może być stosowane, jednak kosztem obniżenia wydajności i efektywności pieca. Podobnie skutkuje użycie opału podstawowego, ale o niższej niż zakłada producent urządzenia kaloryczności – wzrasta zużycie paliwa, obniża się wydajność kotła, częściej wymaga on zabiegów czyszczących i konserwacyjnych. Dany rodzaj paliwa powinien być łatwo dostępny w regionie, w którym mieszkamy; warto wziąć pod uwagę nie tylko koszt jego zakupu, ale też szacunkowy koszt wyprodukowania 1 GJ. Przy paliwach stałych nie wolno zapominać o odpadach powstałych wskutek ich spalania – wymagają one regularnego usuwania i wywożenia, co też generuje określone koszty.

Kolejnym krokiem jest wybór kotła. Kotły na paliwo stałe pozwalają uzyskać najtańsze ciepło, w zamian jednak wymagają systematycznej kontroli komory spalania. Niestety, są też źródłem emisji spalin i zanieczyszczenia środowiska. Zasadniczo można je podzielić na 4 grupy, w ramach których dostępnych jest szereg modeli, różniących się stopniem skomplikowania konstrukcji, zastosowanymi rozwiązaniami technicznymi, sprawnością, komfortem obsługi. Są to:

Rodzaje kotłów
Koszt ogrzewania domu wybranym paliwem stałym zależy od jakości opału, wydajności i sprawności kotła, jakości instalacji grzewczej, stopnia zaizolowania budynku, a także nawyków i trybu życia mieszkańców. Teoretyczny, szacunkowy koszt wyprodukowania 1kWh w zależności od paliwa przedstawia Tabela 1(cz. 1).

Wybierając kocioł, inwestor bierze pod uwagę jego sprawność. Nie można jednak zapominać, że wartości podane w specyfikacji to dane maksymalne, uzyskane w warunkach laboratoryjnych. Rzeczywista sprawność urządzeń jest niższa – a wpływ na nią mają m.in. takie czynniki, jak poprawność dopasowania mocy urządzenia do wymagań danej instalacji (przewymiarowanie obniża sprawność), jakość aplikowanego opału i inne. Dla poprawnego działania kotła konieczne jest też zapewnienie odpowiedniego ciągu.

II. Kotły na biomasę

Biomasa to również paliwo stałe, atrakcyjne cenowo, ale też odnawialne, którego spalanie pozostaje obojętne dla środowiska. Do najpopularniejszych paliw z tej grupy należą zrębki i odpady drewna, słoma, rośliny energetyczne. Wybór tego paliwa pociąga za sobą konieczność przygotowania miejsca do gromadzenia opału. Warto pamiętać, że w celu zachowania wartości opałowych (kaloryczności) paliwo musi być przechowywane w odpowiednich warunkach. W przeciwnym razie maleje efektywność spalania i rośnie koszt zapewnienia oczekiwanego komfortu cieplnego.

Na rynku dostępne są zróżnicowane pod względem zastosowanych rozwiązań technicznych i technologicznych urządzenia przeznaczone do jej spalania. Podobnie, jak w przypadku kotłów węglowych, biomasę można spalać w urządzeniach z dolną lub górną komorą spalania – mogą być one zasilane dowolnym rodzajem paliwa, są tanie, a ich sprawność jest niska. Biorąc pod uwagę fakt, że biomasa jest paliwem o niższej wartości opałowej niż miał czy ekogroszek, a przy tym szybciej się spala, tradycyjne piece wymagają częstego dosypywania opału. Nowoczesne kotły charakteryzują się niewielką emisją pyłów i sadzy, wygodą obsługi, wysokim stopniem automatyzacji i poziomem sprawności. Niestety, walory te mają bezpośrednie przełożenie na cenę – dobrej klasy kocioł na biomasę to wydatek kilkunastu-kilkudziesięciu tysięcy złotych.

Typy kotłów

III. Kotły gazowe

Po paliwie stałym właśnie gaz jest najchętniej wybieranym paliwem. Wynika to z jego zalet – ogrzewanie gazowe jest wygodne, bezobsługowe, czyste, nie wymaga dysponowania oddzielnym pomieszczeniem kotłowym. Urządzenia mają zwartą, elegancką, kompaktową budowę, na ogół zajmują mało miejsca i można je instalować np. w łazience, pomieszczeniu gospodarczym czy innym, nieprzeznaczonym na stały pobyt ludzi.

Kotły gazowe mogą być zasilane gazem ziemnym – wymaga to dostępu do sieci gazowniczej - lub płynnym – ta opcja wymaga zainstalowania zbiornika na gaz płynny i wykonania instalacji łączącej go z odbiornikiem (kotłem). Do rodzaju gazu należy dobrać odpowiedni palnik, w jaki będzie wyposażony kocioł. Zarówno gaz ziemny, jak i płynny dostępne są przez cały rok.

Nowoczesne kotły gazowe charakteryzują się wysoką sprawnością, która w przypadku urządzeń kondensacyjnych przekracza 100%. Proces spalania nie powoduje emisji do atmosfery pyłów ani tlenków siarki – jest pod tym względem czysty. Niemniej jednak ogrzewanie gazowe nie pozostaje bez wpływu na środowisko – produktem spalania jest CO2. Kotły gazowe wymagają systematycznych przeglądów, wykonywanych przez specjalistę z uprawnieniami.

Rodzaje kotłów i ich podstawowe cechy
Rodzaje kotłów i ich podstawowe cechy
Kotły gazowe produkują energię cieplną na potrzeby:
- ogrzewania – jednofunkcyjne – w ich przypadku uzyskanie ciepłej wody wymaga współpracy z zasobnikiem c.w.u.;
- ogrzewania i c.w.u. – dwufunkcyjne - mogą być przepływowe lub z wbudowanym zasobnikiem.

Kotły gazowe mogą być instalowane na ścianie (wiszące) lub ustawiane na podłożu (stojące). Kotły wiszące są małe, o zwartej, kompaktowej budowie, dzięki czemu można je montować w miejscach ogólnodostępnych (kuchnia, łazienka, przedpokój itp.). Współpracują z instalacjami zamkniętymi. Kotły stojące są gabarytowo większe, mają dużą pojemność wodną zasobnika, współpracują z instalacjami otwartymi i zamkniętymi.

IV. Kotły olejowe

Ogrzewanie olejem opałowym należy obecnie do bardzo drogich rozwiązań ze względu na wysoką cenę paliwa. Budowa kotłowni olejowej wymaga spełnienia określonych wymagań, dotyczących m.in. lokalizacji i zabezpieczenia zbiornika na paliwo.

Jeśli jednak weźmiemy pod uwagę komfort obsługi, jest on porównywalny z tym, jaki daje ogrzewanie gazowe. Kotły olejowe – podobnie jak gazowe – dzięki wysokiemu poziomowi zautomatyzowania praktycznie nie wymagają obsługi. Na rynku dostępne są urządzenia jedno- i dwufunkcyjne, wiszące i stojące, tradycyjne niskotemperaturowe i kondensacyjne. Najważniejszym elementem ich wyposażenia jest palnik. Warto przy tym wspomnieć, że przeważająca część kotłów olejowych po wymianie palnika może być zasilana gazem.

Rodzaj palnika i jego charakterystyka
Zobacz 1 część artykułu: KLIKNIJ: Ogrzewanie w domu jednorodzinnym - zagadnienia podstawowe cz. 1.